سرقت ادبی در رادیو و تلویزیون

 

علی‌اصغر حداد با اشاره به برخی از داستان‌های کوتاه ترجمه‌اش که به گفته او، بدون اجازه‌ در رادیو خوانده شده‌اند می‌گوید: رادیو و تلویزیون سرقت ادبی می‌کنند.

این مترجم در گفت‌وگو با ایسنا، درباره سرقت ادبی در ترجمه و وضعیت رسیدگی به آن اظهار کرد: سرقت ادبی را به این شکل می‌شناسم، رادیو و تلویزیون ما سرقت ادبی می‌کنند، یعنی به من می‌گویند که برخی از داستان‌های کوتاه‌ مرا یک شبکه رادیویی پخش می‌کرده، این کار وقتی بدون اجازه و هیچ چیز انجام می‌شود، سرقت ادبی است. نوع دیگر آن هم این است که چیزی را نوشته باشیم و دیگری از روی آن بازنویسی کند، این نوع نسبتا پنهان است که البته در ترجمه ظاهرا این چیزها زیاد است.

 

او افزود: داستانی مثل «شازده کوچولو» که خیلی کوتاه است تا کنون ۶۰، ۷۰ بار ترجمه شده است. بالاخره تعداد لغت‌ها هم یک جایی تمام می‌شود. معمولا وقتی مترجمی دوباره اثری را که ترجمه و چاپ شده است ترجمه می‌کند، دو حالت وجود داد؛ یا ترجمه پیشین را خوانده و مجدد ترجمه می‌کند یا آن را نخوانده‌ است؛ اگر خوانده باشد تا حدی تحت تاثیر آن است و اگر نخوانده باشد چرا دوباره باید آن را ترجمه کند؟ چون اگر ترجمه قبلی خوب باشد که نیازی نیست دوباره ترجمه شود.

 

حداد همچنین گفت: اگر ترجمه جدید بهتر از ترجمه پیشین باشد، ترجمه مجدد اشکالی ندارد ولی اگر هم‌سنگ و هم‌تراز با قبلی باشد خوب نیست. ولی نمی‌دانم تا چه حد می‌شود اسم آن را سرقت ادبی گذاشت.

 

این مترجم در ادامه گفت که سرقت ادبی به این شکلی که در ایران هست در کشورهای دیگر وجود ندارد و توضیح داد: البته کسانی هستند که اثری را می‌نویسند و می‌گویند که تحت تاثیر فردی بوده‌اند اما نه به صورت نمونه‌برداری از کار او بلکه تاثیر کلی گرفتن و اثر جدید خلق کردن. البته هم خود نویسنده این را می‌گوید و هم منتقدان که این چیز بدی هم نیست و در ادبیات فارسی هم هست؛ در شعر قدیم ما این استقبال کردن از شعر دیگری وجود دارد، حتی در غزل شاعری بیت یا نیم‌بیتی از شاعر دیگر گرفته و شبیه آن را ساخته است.

 

علی‌اصغر حداد با بیان این‌که در شرایط فعلی نمی‌شود از سرقت ادبی جلوگیری کرد اظهار کرد: مشکل ادبیات ما اصلا سرقت ادبی نیست، ما آن‌قدر مشکلات بزرگی داریم که این در برابرش هیچ است. اولین مشکل ما زنجیری است که نه فقط به پای ادبیات پیچیده بلکه موسیقی، سینما و تئاتر و ... هم گرفتارش هستند که غولی است به نام ارشاد. در حال حاضر مشکل عظیم ما این است، اگر مشکل ارشاد حل شود، باقی را می‌شود به نحوی حل کرد. اهالی ادب با نوشتن مقاله و مطرح کردن می‌توانند بقیه مشکلات را حل کنند. هنر برای ارشاد آدم است، نقض غرض است که کسی بخواهد هنر را ارشاد کند. اصلا عنوان ارشاد عجیب و غریب است و جور درنمی‌آید.

 

او در پایان گفت که این روزها مشغول ترجمه کتاب «خوابگردها» اثر نویسنده اتریشی، هرمان بروخ است.